Atak na Pearl Harbor, 7 grudnia 1941

By Imperial Japanese Navy – Official U.S. Navy photograph NH 50930., Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=223876

Jedyne w XX wieku wypowiedzenie wojny przez Polskę obcemu państwu spotkało się z odpowiedzią niezwykłą na tle historii stosunków międzynarodowych. Premier Japonii, Hideki Tōjō… odrzucił polską deklarację wojny.

7 grudnia 1941 japońskie myśliwce i bombowce zaatakowały amerykański port Pearl Harbor na Hawajach, rozpoczynając Wojnę na Pacyfiku. Dzień później Waszyngton oficjalnie ogłosił stan konfliktu zbrojnego z Japonią, a do 11 grudnia 1941 kolejne kraje poszły w ślady Stanów Zjednoczonych. Wśród nich była także i Polska, reprezentowana przez władze emigracyjne.

Dziennik Ustaw 1941 nr 8 poz. 28, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/LDU19410080028/O/LDU19410080028.pdf

Japonia nie chce walczyć z Polską

Polska deklaracja wojny (której fakt wystosowania skrytykował internowany nadal na terenie Rumunii Józef Beck) spotkała się z bardzo osobliwą reakcją ze strony Tokio. Premier japoński, Hideki Tōjō uznawszy, iż wypowiedzenie konfliktu zbrojnego nie było autonomiczną decyzją Polaków, zdystansował się od polskiej deklaracji, stwierdzając:

Wyzwania Polaków nie przyjmujemy. Polacy, bijąc się o swoją wolność, wypowiedzieli nam wojnę pod presją Wielkiej Brytanii.

Niewykluczone, że ta niekonwencjonalna reakcja miała swoje źródło w zasadniczo dobrych relacjach polsko-japońskich, których początku można upatrywać już w 1904 roku (gdy z misjami politycznymi do Japonii udali się Józef Piłsudski i Roman Dmowski).

atlas historyczny polska wypowiada wojne japonii

Sytuacja w Europie w dn. wypowiedzenia przez Polskę wojny Japonii (11 grudnia 1941). Źródło: HISTAR – Interaktywny Atlas Historyczny

Polska deklaracja wypowiedzenia wojny pozostała w mocy, jednak formalny stan konfliktu między obydwoma państwami nie znalazł odzwierciedlenia w rzeczywistości. Przez cały okres trwania polsko-japońskiej “wojny” formacje polskie ani razu nie starły się z japońskimi (jedynie pilot mjr Witold Urbanowicz, służący od 1943 w amerykańskiej armii lotniczej, zestrzelił kilka samolotów japońskich na Dalekim Wschodzie). Co więcej, formalny “konflikt” nie przeszkodził współpracy służb wywiadowczych obydwu państw.

“Wojna” piętnastoletnia

Bez względu na to, iż wojna polsko-japońska pozostała w gruncie rzeczy konfliktem istniejącym jedynie “na papierze”, faktem jest, iż akt polskich władz emigracyjnych niósł ze sobą określone skutki prawne, które należało rozwiązać po zakończeniu II wojny światowej.

Wzajemne relacje polsko-japońskie nie zostały uregulowane przy okazji kapitulacji Japonii. Oznaczało to, że mimo poddania się Tokio stronie alianckiej we wrześniu 1945 r., wojna polsko-japońska pod względem formalnym nie zakończyła się i miała trwać jeszcze przeszło 11 lat.

Stan wojny między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Japonią zostanie zakończony w dniu wejścia w życie niniejszego Układu.

(Artykuł I “Układu o przywróceniu normalnych stosunków między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Japonią”, Nowy Jork, 8 lutego 1957 r.)

Dopiero 2 lutego 1957 r., już w czasie rządów Władysława Gomułki, Polska Rzeczpospolita Ludowa zawarła w Nowym Jorku z Japonią układ, normalizujący stosunki między obydwoma państwami i kończący 15-letnią, bezkrwawą i ostatnią jak dotąd, zadeklarowaną wojnę w historii Polski.



Wybierz kraj i zobacz artykuły historyczne na jego temat: