KONTEKST
|
CHRONOLOGIA
Kastylia i Aragonia w XVI w. (w tym czasie funkcjonowały już w ramach jednego państwa).
1479 – Początek unii Kastylii i Aragonii na Półwyspie Iberyjskim. Katalonia (leżąca we wschodniej części Królestwa Aragonii) staje się częścią zjednoczonego państwa hiszpańskiego
11 wrz 1714 – Do Barcelony (stolicy Katalonii) wkraczają wojska dynastii Burbonów, która tego samego roku zdołała przejąć władzę w Hiszpanii (Burbonowie rządzą w tym kraju do dziś). Zdobycie Barcelony przez Burbonów oznacza porażkę Katalończyków, którzy popierali innego pretendenta do tronu hiszpańskiego. Pamięć o historycznej rocznicy jest wśród Katalończyków wciąż żywa. Dzień 11 września jest obchodzony jako święto narodowe w Katalonii (Diada Nacional de Catalunya), zaś kibice drużyny FC Barcelona obecni na stadionie Camp Nou w każdej 17 minucie i 14 sekundzie meczu piłkarskiego (na pamiątkę roku 1714) mają zwyczaj wywieszania flag katalońskich i skandowania hasła Independencia! (pol. niepodległość!)
1716 – Zwycięski Filip V Bourbon uchwala dekrety Nueva Planta, które w zamiarze ujednolicenia Hiszpanii znoszą większość zasadniczych katalońskich instytucji i praw oraz likwidują urzędowy status języka katalońskiego
1800 – Początek okupacji Katalonii przez wojska napoleońskie
Katalonia w 1812 r. jako część Cesarstwa Francuskiego
1812 – Aneksja Katalonii przez Francję
1813-14 – Koniec francuskiej okupacji Katalonii
poł. XIX w. – Katalonia najbardziej uprzemysłowionym regionem Hiszpanii
1873 – Krótkotrwałe istnienie “Państwa Katalońskiego” w ramach Pierwszej Republiki Hiszpańskiej. Na skutek porozumienia katalońska proklamacja państwowości została odwołana po 3 dniach
1899 – Założenie klubu piłkarskiego FC Barcelona, zwanego także “Dumą Katalonii”
OKRES “MANCOMUNITAT DE CATALUNYA” (1914 – 25)
18 gru 1913 – Król Hiszpanii podpisuje prawo, które umożliwia hiszpańskim prowincjom zrzeszanie się w związki
1914 – 4 okręgi katalońskie powołują do istnienia polityczne zrzeszenie pod nazwą Mancomunitat de Catalunya (Związek Kataloński). Związek zdecydował się utworzyć katalońskie Zgromadzenie, które następnie wybrało na urząd prezydenta Mancomunitat Enrica Prata de la Ribę (w jednej ze swoich publikacji de la Riba porównał sytuację Katalończyków do położenia, w jakim znaleźli się Polacy pod zaborami)
24 sty 1919 – Mancomunitat zatwierdza szkic Statutu Autonomicznego Katalonii, a 4 dni później przesyła projekt do zatwierdzenia przez Madryt. 28 sty 1919 kataloński projekt zostaje odrzucony przez władze centralne
13 wrz 1921 – Miguel Primo de Rivera dochodzi do władzy w Hiszpanii. Jego rządy zostaną określone przez amerykańskiego historyka Stanleya Payne’a mianem najłagodniejszej dyktatury XX wieku
20 mar 1925 – Primo de Rivera likwiduje katalońskie zrzeszenie Mancomunitat de Catalunya
AUTONOMICZNA KATALONIA (1931 – 34 i 1936 – 39)
28 sty 1930 – Primo de Rivera ustępuje ze stanowiska – koniec okresu jego dyktatury w Hiszpanii
14 kwi 1931 – Hiszpanie proklamują utworzenie II Republiki, dotychczasowy król Alfons III opuszcza kraj (bez formalnej abdykacji), a lewicowy polityk Francesc Marcià ogłasza powołanie Republiki Katalońskiej, która miałaby połączyć się z Hiszpanią na zasadzie konfederacji
Barcelona, 14 kwietnia 1931 r.: Proklamacja Republiki Katalońskiej
17 kwi 1931 – W wyniku kompromisu ustalono, że Katalonia stanie się autonomiczną częścią Hiszpanii i przyjmie nazwę Generalitat de Catalunya
Flaga Katalonii
9 wrz 1932 – Uchwalenie Statutu Autonomicznego Katalonii, regulującego jej status w ramach państwa hiszpańskiego
6 paź 1934 – W reakcji na wejście polityków prawicowej partii CEDA do hiszpańskiego rządu, przywódca gabinetu katalońskiego, Lluis Companys na balkonie pałacu Generalitat de Catalunya ogłasza o g. 20:00 utworzenie “Państwa Katalońskiego w ramach Federacji Hiszpańskiej”. W odpowiedzi na ten akt hiszpański gen. Domènec Batet z podległymi mu siłami okrąża pałac
7 paź 1934 – O 6:00 rano (10 godzin od proklamowania “Państwa Katalońskiego”) Companys poddaje się. Po zwycięstwie władz centralnych członkowie rządu katalońskiego zostają aresztowani
14 gru 1934 – Statut Autonomiczny Katalonii zostaje zawieszony przez hiszpańskie władze II Republiki
16 lut 1936 – Wybory parlamentarne w Hiszpanii, w których niedużą przewagą (ok. 150 tys. głosów) zwyciężają ugrupowania lewicowe zrzeszone w ramach “Frontu Ludowego”, który następnie utworzy rząd. Następuje przywrócenie Statutu Autonomicznego Katalonii
17 lip 1936 – Wzniecenie wojny domowej w Hiszpanii przez prawicowych frankistów przeciwko rządzącym lewicowym republikanom. Katalonia nie zostanie zdobyta przez frankistów niemal do końca wojny
31 paź 1937 – Rząd II Republiki Hiszpańskiej przenosi się z Walencji do katalońskiej Barcelony
16-18 mar 1938 – Strona frankistowska przeprowadza bombardowanie Barcelony
5 kwi 1938 – Francisco Franco wydaje dekret znoszący autonomię Katalonii (pomimo braku kontroli nad regionem, który nadal znajduje się w strefie republikańskiej)
23 gru 1938 – Wojska frankistowskie rozpoczynają ofensywę na Katalonię
26 sty 1939 – Siły frankistów wkraczają do stolicy Katalonii – Barcelony. Katalonia zostaje podporządkowana nowej władzy
Ofensywa katalońska frankistów w 1939 r. w czasie wojny domowej w Hiszpanii. Źródło: HISTAR – Interaktywny Atlas Historyczny.
KATALONIA W HISZPANII FRANCO (1939 – 75)
Pod rządami Francisco Franco niemożliwe stanie się funkcjonowanie autonomii katalońskiej. Przedwojenny Generalitat de Catalunya działać będzie na emigracji (do 1977 roku). Jedynym językiem obowiązującym w administracji, szkolnictwie i mediach będzie język hiszpański, a kultura katalońska napotka ograniczenia.
1940 – Premier Katalonii Lluís Companys (ten sam, który w 1934 proklamował “Państwo Katalońskie”) zostaje aresztowany przez Gestapo we Francji, a następnie wydany Hiszpanii, gdzie ostatecznie zostaje stracony
pocz. lat 50. – Przywrócenie języka katalońskiego do sztuk teatralnych w Hiszpanii
1959 – 73 – Hiszpania (w tym Katalonia) przeżywają tzw. “Hiszpański cud gospodarczy”. Złagodzeniu ulegają ograniczenia względem kultury katalońskiej
II poł XX w. – Katalonia najbogatszym regionem Hiszpanii
1975 – Śmierć gen. Franco, po której nastąpiły przemiany demokratyczne w Hiszpanii
KATALONIA W DEMOKRATYCZNEJ HISZPANII (1977 – )
1979 – Przywrócenie autonomii Katalonii (uchwalenie Statutu Autonomicznego)
1992 – W Barcelonie odbywają się XXV Letnie Igrzyska Olimpijskie
2006 – Uchwalenie nowego Statutu Autonomicznego Katalonii. Poszerzenie zakresu dotychczasowej autonomii regionu
23 sty 2013 – Kataloński parlament uchwala Deklarację Suwerenności
11 wrz 2013 – Zwolennicy niepodległości Katalonii formują 400-kilometrowy ludzki łańcuch w akcie poparcia dla utworzenia odrębnego państwa katalońskiego
9 lis 2014 – W Katalonii odbywa się niewiążące referendum o “samostanowieniu”, w którym zadano 2 pytania:
- Czy jesteś za tym, aby Katalonia stała się państwem?
- W przypadku pozytywnej odpowiedzi [na pierwsze pytanie], czy jesteś za tym, aby to państwo uzyskało niepodległość?
Spośród głosujących 80,76% osób odpowiedziało twierdząco na obydwa pytania, 10,07% twierdząco na pierwsze, a przecząco na drugie, zaś 4,54% odpowiedziało przecząco na pierwsze pytanie. Wg szacunków frekwencja wyniosła od 37% do 41,6%.
Flaga Katalonii z białą gwiazdą w niebieskim polu, wariant używany przez zwolenników katalońskiej niepodległości
9 lis 2015 – Parlament kataloński uchwala Deklarację Rozpoczęcia Procesu Niepodległościowego Katalonii
1 paź 2017 – referendum niepodległościowe w Katalonii, którego zarządzenie stało w sprzeczności z konstytucją Hiszpanii oraz Statutem Autonomicznym Katalonii z 2006 roku. Referendum nie zostało uznane przez rząd hiszpański Przy frekwencji wynoszącej 43% (na jej poziom mógł wpłynąć fakt, iż siły porządkowe utrudniały przeprowadzenie głosowania) zwolennicy secesji uzyskali 91.96% głosów
Carles Puigdemont, zdj. z 2016 r.
27 paź 2017 – Parlament Katalonii ogłasza deklarację niepodległości. W obliczu toczących się wydarzeń hiszpański Senat wprowadza w życie artykuł 155 konstyucji hiszpańskiej i upoważnia gabinet premiera Rajoya do wprowadzenia rządów bezpośrednich w Katalonii. Rajoy rozwiązuje kataloński parlament i odwołuje rząd regionalny, na czele którego stał Carles Puigdemont, a także zarządza nowe wybory na grudzień 2017
30 paź 2017 – W obliczu oskarżeń grożących Puigdemontowi, decyduje się on opuścić Hiszpanię i ucieka do Belgii. 5 członków jego rządu także uda się na emigrację, a 9 zostanie aresztowanych
21 gru 2017 – Odbywają się zarządzone przez premiera Hiszpanii Rajoya wybory regionalne w Katalonii
15 maj 2018 – Premierem rządu katalońskiego zostaje Quim Torra
Wybierz kraj i zobacz artykuły historyczne na jego temat:
Dodaj komentarz